Πολιτιστικές διαδρομές στα αρχαία θέατρα

 

Η πολιτιστική ομάδα του 1ου Γυμνασίου Γέρακα «Τα αρχαία θέατρα αντηχούν μες στη σιωπή τους» μόλις επέστρεψε. Τριανταένας μαθητές και τρεις καθηγητές πραγματοποίησαν μια καταπληκτική πολιτιστική διαδρομή στα αρχαία θέατρα της Ηπείρου και της Αιτωλοακαρνανίας. Και είμαστε χαρούμενοι για έναν επιπλέον λόγο: είμαστε οι πρώτοι που πραγματοποιήσαμε αυτή τη διαδρομή στα αρχαία θέατρα, αυτά τα κοινωνικά και πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν την παγκόσμια κληρονομιά μας.

Με τη σκόνη ακόμα στις βαλίτσες μας και με ζωηρές τις εικόνες στο μυαλό μας προσπαθούμε να περιγράψουμε με λόγια αυτά που είδαμε και ζήσαμε για 4 συνεχείς μέρες. Τα κοχύλια των αρχαίων θεάτρων, όπως τα έλεγε ο ποιητής μας Γ. Σεφέρης, μας περίμεναν να μας αγκαλιάσουν στη χούφτα τους και να μας αφηγηθούν με το δικό τους τρόπο την πανάρχαια ιστορία τους. Ορχήστρα, σκηνή, παρασκήνιο, κερκίδες, εδώλια, πάροδοι, διάζωμα, επιθέατρο, όλα εκεί, αν και όχι ανέπαφα από το χρόνο σαν να ‘θέλαν να μας μιλήσουν για τις παραστάσεις τους, αλλά και γιατί όχι, και για τις ιστορίες από τις συνεδριάσεις τους, μιας και πολλά από αυτά ήταν και βουλευτήρια.

Εμπνευσμένοι από τις πολιτιστικές διαδρομές που έχει σχεδιάσει το σωματείο «Διάζωμα», μια κίνηση πολιτών για την ανάδειξη και συντήρηση των αρχαίων θεάτρων και με σπουδαίο ήδη έργο και όραμα και σε στενή συνεργασία με τον πρόεδρό του, κ. Στ. Μπένο, κινητήρια δύναμη αυτής της κοινωνίας των πολιτών, ξεκινήσαμε την Πέμπτη 2 Απριλίου με πρώτο σταθμό το θέατρο της Πλευρώνας στην Αιτωλοακαρνανία, μιας πόλης της ελληνιστικής εποχής.. Η αρχαιολόγος κα Κοτσιάφτη, μόλις φτάσαμε, ανέλαβε την ξενάγησή μας στο αρχαιολογικό χώρο. Η θέα εκπληκτική με τη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου να απλώνεται μπροστά μας. Τείχη, θέατρο, αγορά, υδραγωγείο, πλακόστρωτοι δρόμοι ζητούσαν να τα ανακαλύψουμε. Και εμείς εκεί με τις φωτογραφικές, τα κινητά και τα tablet να προσπαθούμε να τα απαθανατίσουμε. Αυτό μας έφερε στη μνήμη ένα ποίημα του Καρυωτάκη:

Στους Δελφούς εμετρήθηκε το πνεύμα δυο Ελλάδων.
Ο Αισχύλος πάλι εξύπνησε την ηχώ των Φαιδριάδων.
Lorgnons, Kodak, operateurs, στου Προμηθέα τον πόνο
έδωσαν ιδιαίτερο, γραφικότατο τόνο....

Τα παιδιά μας έκπληκτα από τις εικόνες αυτές, δέχτηκαν αγόγγυστα να συνεχίσουν την ξενάγηση στο θέατρο των Οινιάδων, αν και προχωρημένο μεσημέρι και η πείνα να είναι ήδη ορατή. Πολύ όμορφο θέατρο. Οι Οινιάδες φιλοξενούν σε Φεστιβάλ που πραγματοποιούνται κάθε καλοκαίρι, γύρω στους 6.000 θεατές. «Η θέα της Πλευρώνας είναι ασυναγώνιστη», παρατήρησαν τα παιδιά αν και η κα Κοτσιάφτη τους υπέδειξε να ανέβουν ψηλά στο επιθέατρο και να κοιτάξουν δεξιά «..με καλό καιρό μπορείτε να διακρίνετε το Ιόνιο..». Κοινό σημείο και των δύο θεάτρων αλλά και των υπολοίπων που γνωρίσαμε ,η ακουστική, δεδομένη και αναμενόμενη σε κάθε πειραματισμό. Πριν αναχωρήσουμε δεν παραλείψαμε να επισκεφτούμε τον νεώσοικο, που χρησιμοποιούνταν για την επισκευή και παραμονή πλοίων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, μιας και παλιά η θάλασσα έφτανε μέχρι εκεί!

Αργά το απόγευμα, και μετά από μια μονόωρη στάση στην Αμφιλοχία, φτάσαμε στην Πρέβεζα όπου μας περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη. Η θερμή υποδοχή από τον κ. Ακριβό και την κα Βρεττού, στενών συνεργατών του Αντιπεριφερειάρχη κ. Ιωάννου, έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο μια κουραστική αλλά τόσο όμορφη μέρα.

Η επόμενη μέρα μας βρήκε να ξεκινάμε πολύ νωρίς το πρωί, μιας και είχαμε τόσα να κάνουμε. Φύλακας άγγελος-ξεναγός μας εκείνη τη μέρα, ο Δ/ντής της Εφορείας Θεσπρωτίας και αρχαιολόγος στην περιοχή για 30 περίπου χρόνια ο Δρ. Γ. Ρήγινος. Το ρωμαΐκό Ωδείο της Νικόπολης, στο οποίο διενεργούνται μελέτες και εργασίες αναστήλωσης, μας ξάφνιασε ευχάριστα. Οι διαφορές από τα αρχαία ελληνικά θέατρα εμφανείς. Μικρή ορχήστρα, σε ημικύκλιο, μεγάλη σκηνή και χτισμένο με διαφορετική τεχνική: όχι λαξευμένο πάνω στο βράχο όπως τα ελληνικά αλλά στηριγμένο σε θεμέλια και τρεις γερές ,διαδοχικές και ανισοϋψείς καμάρες όπου στα νεότερα χρόνια χρησιμοποιούνταν ως χώροι κατοικίας! Το Ρωμαϊκό θέατρο 1 χλμ. μακρύτερα, που το χωρίζει ο κεντρικός δρόμος, κάτι το οποίο θα αλλάξει όπως μας πληρόφορησε ο κ. Ρήγινος με την ενοποίηση των χώρων, άνοιξε την αγκαλιά του μόνο για εμάς, με ειδική άδεια, ύστερα από τη μεσολάβηση του σωματείου «Διάζωμα». Πυρετώδεις εργασίες βλέπαμε να εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μας για την αναστήλωση της εντυπωσιακής, γεμάτης καμάρες σκηνής. Ένα κομμάτι του κοίλου στο οποίο είχαν αποκαλυφθεί τα εδώλια, μας επέτρεπε να φανταστούμε πώς θα ήταν αυτό το μεγάλο θέατρο στην ακμή του.

Ανέβηκαμε το φιδίσιο δρόμο για τον τρίτο σταθμό του πρωινού μας: τον αρχαιολογικό χώρο της Κασσώπης. Αποβιβαστήκαμε από το πούλμαν και περπατήσαμε για λίγο στο δάσος και μετά ώ τι έκπληξη! Στο ξέφωτο ο ερειπιώνας της Κασσώπης στολισμένος με λευκά αγριολούλουδα, αλλά και μια θέα πέρα από κάθε φαντασία. Πού να γυρίσεις το βλέμμα σου; Αριστερά ο Αμβρακικός, στην ευθεία το Ιόνιο με τη Λευκάδα να ξεχωρίζει πεντακάθαρα και μια λωρίδα γης πίσω της: «Το Φισκάρδο της Κεφαλλονιάς», μας εξήγησε ο κ. Ρήγινος. Αμέσως αντιληφτήκαμε το ιπποδάμειο σύστημα της πόλης , που το όνομά του το πήρε από τον πολεοδόμο Ιππόδαμο τον Μιλήσιο. (οικοδομικά τετράγωνα που ορίζονται από δρόμους κάθετα τεμνόμενους. Στα οικοδομικά τετράγωνα οι οικίες κατανέμονται έτσι ώστε να διασφαλίζεται η λειτουργικότητα, η υδροδότηση και ο άπλετος φωτισμός των χώρων.)

Φτάσαμε στο μικρό θέατρο-βουλευτήριο και κοιτώντας στην ευθεία από πάνω του, η ματιά αιχμαλωτίστηκε από αυτό που υπήρχε πάνω στο βουνό, το μνημείο που έχει φιλοτεχνήσει ο γλύπτης του Ζαγγολόπουλος για την υπέρτατη θυσία των Σουλιωτισσών, για να μην πέσουν στα χέρια των ανδρών του Αλή Πασά. Αρχαία και νεότερη ιστορία μπλέκονται με θαυμαστό τρόπο.

Ανηφορίζοντας και λίγο ασθμαίνοντας μερικοί, φτάσαμε στον προορισμό μας. Το θέατρο της Κασσώπης μας περίμενε για να αιχμαλωτίσει ακόμα περισσότερο τις καρδιές μας. «Αυτό μας αρέσει περισσότερο από όλα !» αναφώνησαν τα παιδιά. Δε χορταίναμε να κοιτάζουμε..Τόσο όμορφο αλλά και τόσο μόνο του, αν και τώρα θα το συντροφεύει η σκέψη μας..

Αργότερα μια βαρκάδα στον μαγευτικό Αχέροντα, ήταν μια διαφορετική αλλά όμορφη ανάπαυλα. Με μια ενδιάμεση στάση στην Ηγουμενίτσα, φτάνουμε νωρίς το απόγευμα στον αρχαιολογικό χώρο των Γιτάνων. Αρχαία αγορά, Πρυτανείο με τα όμορφα ψηφιδωτά και κάπου κρυμμένο το θέατρο. Στο βωμό της Θυμέλης , στο κέντρο του θεάτρου, καθισμένη η Αμαλία Λάππα μας παίζει «Μια φορά και έναν καιρό», μια μελωδία του Μ. Χατζηδάκι με την κιθάρα της. Αρχαίος κόσμος και νέος για μερικά λεπτά γίνονται ένα.

Ευχαριστώντας μέσα από την καρδιά μας τον κ. Ρήγινο για την πολύτιμη συμβολή του στην ουσιαστική ξενάγησή μας σε όλα αυτά τα θέατρα, παίρνουμε το δρόμο για τα Ιωάννινα όπου και καταλύσαμε.

Το πρωινό του Σαββάτου μας βρίσκει στη Δωδώνη, με πολλή παγωνιά και με ξεναγούς τους αρχαιολόγους κ. Γεωργούλα και την κα Σκαλιστή, συνεργάτες του αρχαιολόγου Δρ. Κ. Σουέρεφ, να μας μιλούν για το μεγαλύτερο θέατρο της Ηπείρου, αλλά και ένα από τα μεγαλύτερα της Ελλάδας. Η κ. Σκαλιστή μας μιλάει για το περίφημο μαντείο και τους χρησμούς αλλά και για την ιερή βελανιδιά. Φεύγουμε με τις καλύτερες ενυπώσεις και με την ευχή να αναστηλωθεί γρήγορα για να αντηχήσουν ξανά τα αρχαία δράματα. Παραμένει άλλωστε από το 1999 σιωπηλό..

Αργότερα το Μουσείο Βρέλλη, με τα κέρινα ομοιώματά του, μας αφηγείται με το δικό του τρόπο τη νεότερη ιστορία. Επιστρέφοντας στα Ιωάννινα, επισκεπτόμαστε το ένα μετά το άλλο τα αξιοθέατα: το κάστρο Ίτς Καλέ με το Βυζαντινό Μουσείο, το Φετιχιέ και το Ασλάν Τζαμί. Παίρνοντας το καραβάκι, φτάνουμε το απόγευμα στο νησάκι, το μοναδικό νησάκι σε λίμνη που κατοικείται. Επισκεπτόμενοι το Μουσείο του Αλή Πασά, μαθαίνουμε την ιστορία του καθώς και αυτή της κυρά Βασιλικής και της κυρά Φροσύνης.

Αποχαιρετούμε τα όμορφα Ιωάννινα με τη γαλήνια λίμνη τους, την Παμβώτιδα, και παίρνουμε το δρόμο του γυρισμού όχι όμως χωρίς στάσεις γεμάτες ενδιαφέρον. Το Μέτσοβο, με το πανέμορφο Μουσείο-Αρχοντικό Τοσίτσα, ένα λαογραφικό μουσείο που έχει να διηγηθεί τόσα πολλά στον επισκέπτη του. Και τέλος τον μοναδικό στον κόσμο σχηματισμό βράχων, τα Μετέωρα, που πάνω τους κρατάνε επί αιώνες την Ορθοδοξία. Η 4ημερη περιήγησή μας έκλεισε με το Μεγάλο Μετέωρο και την κατανυκτική ατμόσφαιρα που βιώσαμε στο ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Κυριακή των Βαϊων άλλωστε...

Οι συνοδοί καθηγητές
Περτσινίδου Κορίννα
Λυμπεροπούλου Σοφία
Δημαράς Παναγιώτης

Αναφορά στις πολιτιστικές διαδρομές του σχολείου μας έγινε έντυπα και ηλεκτρονικά. Εδώ ο σύνδεσμός στο Epirus gate http://epirusgate.blogspot.gr/2015/04/1.html

Εκτεταμένο αφιέρωμα μας έκανε επίσης το σωματείο "Διάζωμα"  στην ιστοσελίδα του. Το ευχαριστούμε θερμά!

 

Αρχαίο Θέατρο Ν. Πλευρώνας

 

)

Αρχαίο Θέατρο Οινιάδων

 

)

 

Ρωμαϊκό Ωδείο και θέατρο Νικόπολης

 

)

 

Αρχαίο θέατρο Κασσώπης

 

)

 

Αχέροντας

 

)

 

Αρχαίο θέατρο Γιτάνων

 

)

 

Αρχαίο Θέατρο Δωδώνης

 

)

 

Πολιτιστικές διαδρομές στην Αττική, στην Αιτωλοακαρνανία και στην Ήπειρο

 

)